Sports Interactive to profesjonalna i ambitna firma, która stara się nie spoczywać na laurach, tylko przeć naprzód i, w ramach możliwości, rozwijać się. Z ich czołowym produktem, jakim jest Football Manager, udało im się już osiągnąć praktycznie wszystko - uznanie w świecie gier komputerowych, nominacje do wielu prestiżowych nagród, miłość tysięcy fanów i markę najlepszego produktu z kategorii managerów piłkarskich. Nadal jednak starają się rozwijać grę, nie oglądając się na konkurencję, która mimo starań zostaje daleko w tyle. Jednak to nie wszystko - nieco ponad rok temu ogłosili rozpoczęcie prac nad nowym projektem - Football Managerem Live, który miałaby dołączyć do grona popularnych MMO (Massively Multiplayer Online) podbijających obecnie świat komputerowej rozrywki. Premiera produktu planowana jest na tegoroczne lato, jednak w Polsce niewiele osób wie o co tak naprawdę chodzi w FML. Przez ostatnie kilka miesięcy miałem przyjemność być jednym z beta testerów i poznać tę grę dokładniej. Chciałbym abyście i Wy, drodzy czytelnicy, zaprzyjaźnili się z nią tak dobrze jak ja, gdyż niedługo może się okazać, że podbije ona Wasze serca.

Co ja tutaj robię...?

Podczas wypełniania wszystkich wymaganych przez producentów kroków przed rozpoczęciem rozgrywki, kompletnie nie miałem pojęcia czego się spodziewać po FM Live. Czy będzie wyglądało identycznie jak Football Manager, czy może będzie to kompletnie inny świat? W jaki sposób ustalę skład swojej podstawowej drużyny? Czy zawodnicy będą prawdziwi, czy może stworzeni specjalnie na potrzeby gry? Większość z odpowiedzi na te pytania mogłem znaleźć w krótkim tutorialu, którego przeczytanie było jednym z wymogów rozpoczęcia rozgrywki. Jednak, jak wiadomo, teoria i praktyka to dwie kompletnie różne sprawy, tak więc o wszystkim miałem się przekonać na własnej skórze dopiero po odpaleniu programu.

Pierwsze uruchomienie ikonki Football Manager Live okazało się dość... przytłaczające. Otworzyły mi się od razu dwa okna, jedno z samą grą, drugie z czatem. Już chciałem wyłączyć to ostatnie i zacząć prawdziwą rozgrywkę, gdy zobaczyłem, że kilkoro ludzi przywitało mnie po imieniu. Zdziwiłem się, gdyż tak jak mówię, po raz pierwszy uruchomiłem ten program. Zacząłem z nimi rozmawiać (oczywiście po angielsku), a oni od razu zaoferowali mi swoją pomoc. Panowała tam wyjątkowo przyjazna atmosfera, która mam nadzieję, nie okaże się specyficzna tylko dla wersji beta i będzie nam towarzyszyła także po premierze. Była ona tak przyjemna, że zajęło mi dwie godziny, żeby w końcu zmienić ekran czatu na drugi, z samą grą. Nie bójcie się rozmawiać i prosić o pomoc. Nie będziecie zignorowani, a możecie nauczyć się wielu użytecznych rzeczy.

Wiele sobie obiecywałem po FML i gra nie zawiodła moich oczekiwań - rozgrywka daje bardzo dużo przyjemności, a przy tym wciąga. Jeśli twórcy uporają się z problemem wolno działających serwerów to FML bez wątpienia odniesie sukces.
Barton

Jednak wróćmy do gry. Nie wspomniałem jeszcze o tym, w jaki sposób wirtualna rzeczywistość FM Live jest podzielona. Na ten moment mamy kilka światów, w każdym ok. 1000 menedżerów, którzy grają między sobą w różnych ligach czy turniejach. Przypada na nich ustalona lista zawodników, z których większość ma swoich odpowiedników w realnym świecie. Dlatego też do dyspozycji na każdym świecie jest tylko jeden Cristiano Ronaldo czy Lionel Messi – jednak zdobyć ich nie jest wcale tak łatwo, gdyż kosztują dużo i mają wysokie zachcianki dotyczące zarobków. Nie ma szans, by dostać gwiazdę takiego formatu na samym starcie, jednakże te mniejszego kalibru owszem. Mi udało się dość szybko wziąć w usługi Ireneusza Jelenia, który został moim czołowym napastnikiem.

Nawigacja w FM Live jest bardzo intuicyjna, sam wygląd przypomina Football Managera, choć na początku można się pogubić. Jednak wystarczy dosłownie kilka godzin gry, aby się przyzwyczaić i żeby FML stał się Waszym drugim domem. Warto zauważyć, że sam interfejs bardziej przypomina przeglądarkę internetową, niż grę komputerową. Każde okno może być „zlinkowane” i przesłane do innego gracza, aby mógł je obejrzeć, co jest wyjątkowo przydatne przy pokazywaniu sobie różnych piłkarzy lub gdy po prostu chcemy się pochwalić piękną bramką strzeloną przez jednego z naszych graczy. Na górnej belce mamy także menu „Pages”, w którym możemy odnaleźć ostatnio przeglądane czy te najczęściej odwiedzane miejsca, co na pewno ułatwia i przyspiesza odnajdywanie się w grze. Oczywiście nie muszę wspominać o strzałkach, które - tak jak w Football Managerze - mogą przenosić nas do przodu lub wstecz.

Najbardziej podstawowym, a zarazem jednym z ciekawszych elementów gry jest stworzenie wizerunku swojej drużyny. Oczywiście ta kwestia nie ma żadnego wpływu na samą rozgrywkę, jednak zapewniam Was, że wybranie odpowiedniej nazwy zajmie Wam dobre kilka, jeżeli nie kilkanaście, minut. Następnie możemy wgrać również herb zespołu, a także zadecydować o naszych barwach, wyglądzie murawy (czyli sposobie, w jaki jest ona koszona) i nazwie stadionu. Tworzymy własny klub piłkarski od samych podstaw, według własnego pomysłu - to coś, czego nigdy nie mogliśmy uraczyć w Football Managerze.

Przejdźmy jednak do rzeczy najistotniejszej dla samej rozgrywki - wyboru zawodników. Zastanawiacie się zapewne, jak dokładnie działa montowanie swojej własnej drużyny na starcie gry. Bardzo prosto - dostaje się ograniczoną ilość pieniędzy na zakup piłkarzy, i jest to jedyny wymóg, o jakim trzeba pamiętać. Wypada jednak także zwracać uwagę na zarobki, bo choć nie ma jakiegoś oficjalnego limitu w tej kwestii, to łatwo przesadzić, przez co możemy już na samym początku znaleźć się pod kreską. Ważne jest zwracanie uwagi na oba te czynniki - cenę i zarobki zawodnika - równolegle, ponieważ dwóch piłkarzy może kosztować tyle samo, ale utrzymanie jednego może być dużo droższe niż drugiego. Twórcy Football Managera Live wiedzieli, że zmontowanie drużyny składającej się z około dwudziestu piłkarzy nie jest takie proste i zajmuje trochę czasu, dlatego też dla bardziej leniwych jest opcja wylosowania swoich zawodników przez komputer. Oszczędza się te dwie godziny roboty, jednak warto pomyśleć o tym czy warto. Na wolnym transferze można znaleźć naprawdę dobrych zawodników, którzy lepiej ozdobią skład drużyny niż kompletnie nieznane postacie.

Następny punkt programu to już zwykły Football Manager - trzeba ustawić taktykę, polecenia indywidualne, mentalność i tak dalej. Jednakże i tutaj widać odmienność nowego produktu od swojego starszego brata. Twórcy FML postanowili wprowadzić ciekawą innowację - każdy menedżer musi nauczyć się odpowiednich umiejętności, aby być w stanie zmieniać swoją taktykę. Dlatego na samym początku jesteśmy dość mocno ograniczeni, jednakże wydaje się to dość logiczne - nie możemy przecież od razu mieć takich możliwości trenerskich, jak Jose Mourinho czy Rafa Benitez. Musimy na nie zapracować, odczekać czas wymagany na naukę poszczególnych umiejętności. I nie tyczy się to tylko taktyki, gdyż choćby trening został ograniczony do nauki poszczególnych skillsów, nie wspominając o takich dodatkach w tym elemencie, jak zarządzanie finansami czy fizjoterapia. Warto także wspomnieć o możliwości szkolenia swojego scoutingu, gdyż żadnych obserwatorów drużyny nie posiadają. Sam menedżer może się jednak solidnie wytrenować w dziedzinach oceniania potencjału zawodników czy poznawać różne regiony świata, co ułatwi mu odnajdywanie obiecujących piłkarzy. Podjęcie decyzji jest często ciężkie, gdyż nie jest łatwo wybrać pomiędzy rozwojem naszych piłkarzy, swobodą taktyczną, a większymi pieniędzmi na transfery. Ale czy ktokolwiek mówił, że praca menedżera piłki nożnej jest prosta?

Gramy!

FM Live to gra będąca w mojej opinii kapitalnym połączeniem nowoczesności i klasyki. Nowoczesność, bo mamy przecież do czynienia ze stosunkowo młodym gatunkiem gier MMO, a klasyka, bo wciąga jak CM za najlepszych czasów.
jakubkwa

W Football Managerze po wykonaniu wszystkich ruchów klikamy przycisk „Kontynuuj”, który przenosi nas o kilka godzin czy cały dzień naprzód, gdzie czekają na nas kolejne wydarzenia. Brak tego guzika był rzeczą do której najdłużej nie mogłem się przyzwyczaić. FM Live jest w końcu grą ciągłą, gdzie rozgrywka toczy się równolegle dla tysięcy innych graczy. Można szukać nowych zawodników do swojej drużyny, rozgrywać mecze ligowe, turniejowe lub towarzyskie, relaksować się na czacie czy doskonalić swoją taktykę. Oczywiście jeżeli akurat nie potrzebujesz żadnych nowych piłkarzy, nie masz żadnych meczów do rozegrania, a towarzyskie Cię nudzą i czat jest akurat pusty, to zawsze możesz tę grę po prostu wyłączyć i zająć się czymś innym. Świat FM Live toczy się dalej, ale Ty nie jesteś w żaden sposób stratny poprzez nieprzebywanie w nim non stop. To jest jego piękno.

Po stworzeniu swojej drużyny najważniejszą rzeczą jest dołączenie do jednej z dostępnych federacji. Jest ich kilka, a w każdej znajdziemy kilka klas rozgrywkowych. Po zapisaniu się do wybranej według własnych upodobań (godziny i intensywność rozgrywanych spotkań) federacji, zostajemy przydzieleni do odbywającej się w jej ramach ligi odpowiadającej naszemu poziomowi. Dalej to wszystko działa jak w rzeczywistości - rozgrywamy mecze, zdobywamy punkty, awansujemy lub zostajemy relegowani, gramy w pucharach związkowych lub dostajemy się do międzyfederacyjnych rozgrywek stworzonych na wzór Pucharu UEFA i Ligi Mistrzów.

Zanim przystąpimy do rozgrywania oficjalnych spotkań ważne jest, abyśmy zagrali jak najwięcej meczów towarzyskich. Możemy takowe rozpocząć wyzywając na pojedynek jednego ze współgraczy, korzystając z filtru wyszukującego nam sparingpartnera lub rozgrywając towarzyską ligę ze znajomymi czy osobami, których kompletnie nie znamy. Jednak bardzo szybko je poznamy, gdyż w oknie meczu jest mały czat, w którym to wypada się przywitać i życzyć szczęścia w spotkaniu, a po końcowym gwizdku podziękować za grę niezależnie od wyniku. Jest to ważny element, gdyż jeśli będziemy mili i sympatyczni, to nasz przeciwnik może wystawić nam po meczu dobrą opinię, ale równie dobrze może nas ocenić negatywnie, jeżeli nie zachowamy zasad FML-owej etykiety lub zwykłych dobrych manier. Tak jak wspominałem wcześniej - do tej pory nie spotkałem się z żadnymi objawami chamstwa podczas beta-testowania i mam nadzieję, że nigdy nic się w tej kwestii nie zmieni.

Same mecze nie różnią się za bardzo od FM-a, jednak dodano kilka nowatorskich rozwiązań, w stylu wyżej wspomnianego czatu, które musiały zostać zaimplementowane ze względu na inny charakter gry. Gracze w wielu mają ograniczony limit czasowy - na przykład od momentu zaakceptowania wyzwania do rozpoczęcia meczu, w trakcie którego można znów zatrzymać grę na parę chwil w celu przeprowadzenia zmian taktycznych, wykorzystując znany nam wszystkim ze świata sportu Time out. Każdy z menedżerów ma tyle samo czasu do wykorzystania w ciągu całego spotkania. Oczywiście można tej opcji nie używać w ogóle i wykonywać wszystkie roszady taktyczne równolegle z grą, co jest zresztą zjawiskiem wśród graczy dość częstym. Bardzo fajna funkcja została wprowadzona przy oglądaniu meczu w trybie 2D. W każdym momencie spotkania możemy je sobie przewinąć do jakiegokolwiek punktu, który już się zdążył wydarzyć, tak jakbyśmy oglądali film na wideo czy DVD. Tak więc jeżeli akurat przegapiliśmy jakąś interesującą akcję, to możemy wcisnąć przycisk ze strzałeczkami w lewo i cofnąć się do tego momentu, a następnie ponownie wrócić do transmisji live. Opcja bardzo użyteczna i często przeze mnie używana, jestem bardzo ciekaw, czy zostanie ona także wprowadzona do FM-a, gdyż i tam byłaby przydatna.

W wirtualnym świecie mierzymy się z ogromną ilością zespołów stworzonych przez graczy, których nie znamy i nie mamy pojęcia o ich sile. Rozeznać możemy się poprzez ilość gwiazdek, w skali 1-5 (co pół), jakie drużyna posiada lub po ich pozycji w ogólnym rankingu. Ranking jest aktualizowany codziennie o godzinie pierwszej w nocy (w Anglii - o północy) a pozycja, jaką w nim zajmiemy, zależy głównie od prezentowanej przez nas formy i liczby wygranych spotkań. Warto także wspomnieć, że w FM Live istnieje dodatek o nazwie „Achievements”, czyli po prostu osiągnięcia. Uzyskuje się takowe za, na przykład, uzyskanie 75% posiadania piłki w meczu czy oddanie 15 celnych strzałów na bramkę. Za każde osiągnięcie jest statuetka i wpis w naszym menedżerskim profilu, dostajemy też newsa o jego zdobyciu. Do tej pory nie zauważyłem, aby miały one jakikolwiek wpływ na grę, choć mogą mieć jakieś znaczenie przy ilości gwiazdek, jakie drużyna posiada.

Sporą różnicą między FM-em, a FM Live jest system transferowy. W końcu tutaj o jednego zawodnika nie walczy kilka klubów, ale nawet kilkunastu (kilkudziesięciu czy kilkuset!) wirtualnych menedżerów. Pozyskanie piłkarza może odbyć się na kilka sposobów: kupno na aukcji, wygranie licytacji płacowej lub zwykły zakup za gotówkę. Tej trzeciej opcji nie trzeba zbyt długo przedstawiać - oferujemy klubowi sumę odstępnego za zawodnika, klub propozycję akceptuje, a my cieszymy się nowym nabytkiem. Nie ma tutaj negocjacji kontraktowych - świat FML jest w tym elemencie bardziej sztuczny i piłkarze nie mają nic do powiedzenia w wyborze klubu czy dyskusji o pensji. Gdy zawodnik zostaje wystawiony na aukcję przez swój klub, menedżer ustawia mu cenę startową. Od tej pory każdy zainteresowany składa ofertę, w której wpisuje cenę maksymalną jaką jest gotów zapłacić za usługi piłkarza, a ta najwyższa wygrywa. Sprzedający może także ustawić cenę „kup teraz” i jeżeli ktoś zaoferuję taką sumę, to zawodnik jest automatycznie dołączany do jego ekipy.

Życie jest nowelą

Wspominałem już po troszku o społeczności FM Live-owej, która ciekawie się buduje i tworzą ją naprawdę przyjaźni ludzie. W grze istnieje opcja dodawania znajomych oraz globalne i prywatne czaty. Można wysyłać między sobą wiadomości, co daje szanse na bliższe poznanie innych menedżerów, ale przede wszystkim jest niesamowicie przydatne podczas samej rozgrywki, np. przy przeprowadzaniu transferów.

Gdyby nie chroniczny brak czasu, od FM Live mógłbym nie odchodzić. Już teraz, jako niedokończone dzieło wielkich artystów, sprawia mi więcej przyjemności niż dwa ostatnie wydania FM-a razem wzięte.
M8_PL

FM Live pozwala na spersonalizowanie ustawień, tak aby gra przypominała nam o sobie tylko wtedy, kiedy tego chcemy. Można włączyć lub wyłączyć dźwięki, które by nam grały w słuchawkach przy każdej nadchodzącej wiadomości czy wyzwaniu na mecz towarzyski. Oczywiście jest także popularna w grach MMO opcja, czyli dostawanie e-maili informujących o różnych istotnych wydarzeniach, co może okazać się niezbędne, gdy nie mamy włączonej gry non stop, a ktoś przebija złożoną przez nas ofertę kupna zawodnika na aukcji. Wtedy szybkie uruchomienie programu, kilka kliknięć i znów możemy powrócić do tego, czym się zajmowaliśmy wcześniej.

Niektórym może się wydawać, że gra ta jest czasochłonna i jeżeli nie będzie się jej włączać codziennie to nie mamy żadnej szansy na sukces. Nic bardziej mylnego - jeżeli tylko trzymamy się wyznaczonych terminów i systematycznie wzmacniamy naszą ekipę, to powinniśmy piąć się do góry w rankingach. Ważne jest, aby być obecnym podczas swoich meczów, a gra została tak zaprogramowana, że daje dużo czasu, aby dwóch użytkowników miało szansę się spotkać. Jednak jeśli jeden zawodzi, wtedy ten drugi, po upływie wyznaczonego terminu, rozgrywa mecz przeciwko asystentowi drużyny przeciwnej. Taktyka ta sama, zawodnicy ustawieni tak jak byli - brak tylko menedżerskiej ręki, ale jeśli drużyna jest dobrze ułożona, to i bez takowej pomocy powinna dać sobie radę na boisku.

Czy warto?

Osobiście uważam, że FM Live jest grą bardzo dobrze dopracowaną i świetnie zorganizowaną. Gdyby nie fakt, że trzeba będzie płacić za tę przyjemność, to kazałbym każdemu fanowi FM-a chociaż spróbować swoich sił w rozgrywce przeciwko setkom innych menedżerów z całego świata. Ostrzegam jednak - jeżeli ktoś postanowi zapłacić te kilka funtów miesięcznie, to może wpaść w sidła FML na dobre.