Muszę się wypowiedzieć, że moim życiem ogólnie i co tutaj może bardziej interesować w Football Managerze nie rządzą pieniądze. Wprawdzie wiele razy w krótkich komentarzach i dłuższych wypowiedziach podkreślałem rolę budżetu, bilansowania się finansów w klubie, pisałem o regule wydatkowej dotyczącej gromadzenia i wydawania.

O tym jak ważny jest stadion, jak wyznacza miejsce w szeregu, czemu warto starać się o rozbudowę, jego pojemność, o kibiców (to bezczelne, ale w sensie jednostek, które mogą przyjść kupić bilet – niewolno tak myśleć o ludziach, ale w grze dokładnie tak to wygląda), że bardzo wiele przekłada się na finanse. Same transfery z klubu i do klubu, to przecież spora część tej całej zabawy – one wyznaczają bardzo wiele – cele, naszą umiejętność rozpoznawania, ustrzelenia talentu, zarobienia na wychowaniu. Znam graczy, którzy co sezon zmieniają prawie cały zespół… ale to byłoby już o samych graczach i transferach – powiązanych z pieniędzmi w FM-ie, ale zostawiłbym im inny aspekt tej gry. Do omówienia jak najbardziej.

Pieniądze są ważne… to fakt, okej. Po ludzku - czy pracujemy, uczymy się, zdobywamy prestiż i doświadczenie tylko dla nich? Już językiem gry - co w Football Managerze mogę zrobić z zarobionymi pieniędzmi? Infantylna odpowiedź brzmiałaby, że nic, bo skupiłbym się na tym co gromadzę jako menedżer. Nie jest wcale głupią dyskusją ta o tym, że twórcy mogliby wprowadzać coś do gry, gdzie te pieniądze mogłyby być wydawane. I wcale nie musimy myśleć tak schematycznie, że jakieś Simsy, hot dogi, telewizory, komputery, ale gdyby za to można by dostać jakieś grafiki, tapety, małe rzeczy do FM-a, czy cokolwiek w tym sensie, to byłoby takie złe? Społeczność Football Managera to kopalnia pomysłów. Po co zatrudniać dziesiątki ludzi do pomysłów, skoro wystarcza burza mózgów, hasło w internecie? Myślę, że niektórzy tutaj rozumieją to znaczenie lepiej ode mnie.

Ale jeśli spojrzeć na to wszystko dalej, to gromadzę także pieniądze lub wydaje jako menedżer klubu, czyli de facto jako klub, bo wprawdzie nie jestem posiadaczem tychże, ale dysponentem, a to już bardzo wiele.  Decyduję jak część albo zupełnie wszystkie (do ostatniego banknotu czy przelewu) z nich wydatkować. Nie chcę jednak, żeby szczególnie młodzi ludzie, młodsi ode mnie, czyli pewnie lwia część z tych, którzy to czytają myślała, że rządzi pieniądz. Nie! (jedno z moich ulubionych słówek)

Oglądaliście Moneyball? Ja widziałem i nie uwiódł mnie nawet ten sposób, czy narracja o tym, że biedniejsi mogą ogrywać bogatszych, ale to że ważniejsze od pieniędzy jest rządzenie pieniędzmi. Kiedyś bardzo nie rozumiałem, gdy mój tata przed telewizorem mówił, że gdy nie ma komu kibicować, to kibicuje słabszym. To znaczy… jeśli jest się fanem jakiejś polskiej drużyny, to chyba zdarza się to tak często, że niemalże automatycznie i o tym nie myślimy.

Ogólnie nie jest to przytoczenie jednego punktu odniesienia (filmowego, kulturowego), który coś mówi, gdzieś tam w filmie, że w baseballu pokazali jakiś sposób i teraz na nim oprę całą swoją wypowiedź, jak to czyni część ideologów, którzy myśląc, że odnaleźli jakąś różdżkę i teraz poświęcając jej całe swoje myślenie znaleźli się nie w instytucji, która może zmieniać dzisiaj, tylko uwięzili się we własnej głowie pozostając przy tym na marginesie świata. Nie zawsze warto być wariatem. Niestety.

Pieniądze bez dobrego rządzenia pieniędzmi są bez znaczenia. Szybko staną się papierami bez wartości, skończą się. Tak to działa w FM-ie. Jeśli nie przeznaczysz części funduszy na odpowiednich piłkarzy, nie zarządzisz tym, to przegrasz. Nie ma tutaj pucharów za wielki budżet. Puchary są za skuteczną grę. Za wygrywanie meczów.

Są bariery i powiązania oczywiście – nie da się tak dobrze rządzić drużyną z totalnych peryferii futbolu, żeby wygrać kilka razy z Barceloną. Ale da się ją przebudowywać, żeby dojść do tego poziomu. Jeśli jest wizja, strategia, punkty kontrolne, to nie ma ściany! Nie ma żadnej ściany! Tyle razy byłem uboższy od moich rywali, a tak często z nimi wygrywałem. Mogliby zbudować drużyny, które są praktycznie nie do ogrania, ale… komputerowi rywale chyba nie są aż tak sprytni jak my. Ludzie. Bardzo żałuję upadku Football Managera Live, bo w grze z żywymi graczami, to mogłoby być pasjonujące. Żałuję, że nie udały się rozgrywki, w których każdy gracz prowadziłby jakąś drużynę w lidze. Czekam aż Sports Interactive rozbuduje tryb multiplayer w Football Managerze. To przyszłość.

Czy zatem istnieje jakaś złota drużyna – najzwyczajniejszy zestaw liczb i atrybutów, który pozwoli zawsze wygrywać? Myślę, że wielu graczom zdarzało się już budować tzw. samograje, przy których nie trzeba się za wiele namęczyć, tylko kontynuować. To dowód na złotą drużynę.

Jednak czy to zawsze albo chociaż przeważnie były najdroższe drużyny? Poddane dyktaturze pieniądza? Zwłaszcza na początku, bo na końcu mogą być już najdroższe przez to, że osiągnięte sukcesy wywindowały do góry ceny piłkarzy. To też osobny aspekt ceny, a realnej wartości. To chyba banał będzie, ale realna wartość ma znaczenie w Football Managerze, a nie cena. Co z tego, że Manchester City stać na drogiego piłkarza i go nawet kupi, skoro on jest słabszy od mojego? Móc kupić drogo, to nie znaczy kupić dobrze!

Pieniądze to nie wszystko, a sport to nie ekonomia. Wiem, że wielu chce go w to zamienić, ale dzisiaj w Lidze Mistrzów niespodzianek, w Lidzie Mistrzów bez Manchesteru United i Manchesteru City? Nawet te cholerne rozgrywki nazywane rywalizacją w Lidze Bogatych jakoś dotyka ten czynnik zupełnie sportowy, ludzki, ambicjonalny. W Football Managerze dokładnie tak samo.

Bardzo ciekawe za to jest to, że w Football Managerze na przestrzeni dziesięcioleci niewiele się zmienia. Nadal liderami pozostają te same kluby – zmieniają się, ale tak jakby w pewnym gronie, miejscami, są jak establishment, nie dołączają całkiem nowi. Chociaż czasami zdarza się eksplozja, czyli zainwestowanie szejków w jakiś klub. Wyjątek potwierdzający regułę czy najważniejszy czynnik, który może zmienić liderów oprócz nas?

Niezauważenie tego co wyżej byłoby wygodne dla mojej wizji, że nie dajemy się dyktaturze pieniądza. Ale skoro już się pojawiło, to trzeba napisać (w ramach uczciwej dyskusji), że to my najszybciej jesteśmy w stanie budować w Football Managerze nowych liderów. My, najlepiej rządząc pieniądzem potrafimy wprowadzać drużyny do czołówki. Nie szejkowie. Zaczynamy od rządzenia małym pieniądzem, dlatego wiemy jakie aspekty w budowaniu drużyny są najważniejsze, patrzymy poprzez szczegóły, budujemy szkółki, kupujemy z myślą o przyszłości, a nie tylko o teraz. Zaczynając od małego mamy przewagę, więcej do rozwinięcia, pokierowania jak my chcemy. Nie ma tak wielkiej presji sukcesu (to bardzo ważne, bo budując nie zostaniesz szybko zwolniony, bo nie wygrałeś), dlatego wydaje się, że budujemy nieco wolniej, ale lepiej. Ok, zaczynają się zabiegi retoryczne. Ale może sensowne?

Pozostaje zastanowić się nad tym, że to właśnie w rządzeniu pieniędzmi jest klucz. Nie wystarczy położyć się, wyłożyć kasę i już wszystko będzie dobrze. Ale ten wyścig na chciwość? Come on, nie. Przecież nie potrzebujemy być najbogatszymi! Potrzebujemy być najlepszymi! Czuję więcej mięty do Mirandes niż do Realu Madryt, bo czasem faktycznie jest tak, że biedniejszy jest szczęśliwszy od bogatego.