Często nawet nie jesteśmy świadomi tego, co występuje w naszym bliskim otoczeniu. Łotwa nie jest krajem leżącym na drugim krańcu kontynentu, znajduje się kilkaset kilometrów od Polski, tuż nad naszym sąsiadem Litwą. Temat zawarty w tytule poświęciłem referatowi i prezentacji na zaliczenie jednego z przedmiotów na studiach. Przygotowując materiał musiałem głównie opierać się na anglo- i łotewskojęzycznych źródłach. Na polskich portalach znajduje się jedynie kilka artykułów. Właśnie z tych pobudek chce Wam FManiacy przedstawić albo przypomnieć ten niespodziewany sukces. Od tego wydarzenia minęło już ponad 12,5 roku i nadal awans na europejski czempionat pozostaje największym dokonaniem w historii łotewskiej piłki. Zapewne niewielu graczy decydowało się na karierę łotewskim klubem ale sądzę, że w części Waszych karier przewijali się łotewscy piłkarze z Artjomsem Rudnievsem na czele.
Cała przygoda zaczęła się 7 września 2002 roku na stadionie Skonto w Rydze. Aby zagrać na głównym turnieju trzeba było najpierw wywalczyć awans w eliminacjach. Łotwa trafiła do grupy nr 4, gdzie miała zmierzyć się z faworyzowaną Szwecją, rozdrażnioną niepowodzeniem na Mistrzostwach Świata 2002 Polską, Węgrami oraz całkowitymi outsiderami - San Marino. Rywale trudni, Łotyszom prognozowano maksymalnie przedostatnie, czwarte miejsce. Lider grupy miał zagwarantowany awans bezpośrednio, druga drużyna musiała grać w barażach.
Wspomnianego 7 września 2002 w obecności 8,5 tysiąca kibiców Łotwa w pierwszym meczu dosyć niespodziewanie zremisowała ze Szwecją. W kolejnym spotkaniu sensacyjnie pokonała Polskę 1-0 a następnie dołożywszy wymęczone 1-0 z San Marino ku zdumieniu wszystkich zimę spędzała na fotelu lidera. Serię gier w 2003 roku Łotysze rozpoczęli od pewnej wygranej z San Marino aż przyszła pierwsza porażka z Węgrami, oraz druga z Polską (odpowiednio 1-3 oraz 0-2). Decydujące mecze z Węgrami i Szwecją to już rewelacyjny popis Marisa Verpakovskisa (jego sylwetkę przybliżę nieco później) i ogromna sensacja staje się faktem - Łotwa plasuje się na drugim miejscu kosztem faworyzowanej Polski i będzie walczyć o EURO 2004 w barażach! Rywal trafił się bardzo trudny. Turcja - ówczesna 3 drużyna na świecie!
Pierwszy mecz barażowy odbywał się na Łotwie - stadion Skonto w Rydze zapełnił się 10 tysiącami ludzi! Jest to absolutny rekord frekwencyjny, gdyż wspomniany obiekt może pomieścić o 500 osób mniej! Możemy sobie tylko wyobrazić jak wspaniała radość wybuchła w momencie gdy rewelacyjny Verpakovskis zdobył zwycięskiego gola i coraz bardziej pachniało sensacją. Na rewanżowy mecz w Stambule Łotysze jechali z jednobramkową zaliczką i świadomością jak niewiele dzieli ich od historycznego sukcesu.
(Radość Łotyszy po domowym zwycięstwie)
Na tureckim stadionie zasiadło 30 tysięcy ludzi. W 64 minucie było już 2-0 dla Turcji i wydawało się, że o żadnej niespodziance nie może być już mowy. Łotwa desperacko potrzebowała zdobyć bramkę a drugi gol dla rywali bez wątpienia podciął Łotyszom skrzydła. Odpowiedź przyszła po zaledwie 2 minutach. Legenda łotewskiej piłki Juris Laizans zdobył bezcennego gola a w 78. minucie fenomenalny Veprakovskis definitywnie wybił Turkom z głowy marzenia o EURO! Największa sensacja eliminacji stała się faktem! Łotwa jedzie do Portugalii!
(Łotewscy piłkarze podrzucają swojego trenera Aleksandrsa Starkovsa)
Łotewskich kibiców nie zabrakło w Portugalii a ich doping był bardzo potrzebny Łotyszom. Trafili do niezwykle trudnej grupy. Za rywali mieli najbardziej utytułowaną wówczas w historii turnieju reprezentację Niemiec, równie silną Holandię oraz solidną drużynę Czech. I to właśnie od starcia z południowymi sąsiadami Polski Łotwa zaczęła turniej. W tym meczu, wielokrotnie wspominany napastnik Maris Verpakovskis zapisał się złotymi zgłoskami w historii łotewskiego futbolu. Wyprowadzając swój kraj na prowadzenie golem w doliczonym czasie pierwszej połowy zdobył pierwszą historyczną, i póki co jedyną bramkę dla Łotwy na Mistrzostwach Europy! Niestety w ostatnim kwadransie Czesi strzelili 2 bramki i zasłużenie wygrali mecz,w którym przeważali.
Drugi mecz także obfitował w pozytywne emocje. Łotysze mierzyli się z Niemcami. Łotewska drużyna już od eliminacji przyzwyczaiła swoich fanów do sensacji. W głównym turnieju również ich nie zabrakło. Waleczni Łotysze pozbawili zwycięstwa Niemców, remisując z nimi 0-0! Był to pierwszy i również jedyny historyczny punkt wywalczony przez Łotwę na EURO! Wyobraźcie sobie rozpacz Niemców gdy kompletu punktów pozbawia ich jedyny debiutant!
(Remis z Niemcami był również świętem dla samych łotewskich piłkarzy)
Ostatni mecz z Holandią nie obfitował już w niespodzianki. Faworyci ograli Łotwę 3-0 i zakończyli tym samym udział debiutantów w turnieju. Łotwa jednak wstydu nie przyniosła i z podniesioną głową mogli wracać do domów. Warto dodać, że łotewski zespół na turnieju w 2004 roku był jedyną drużyną, która wcześniej nie wystąpiła w żadnej edycji Mistrzostw Europy. Co więcej, na EURO 2004 gorszy bilans od Łotwy zanotowała Szwajcaria! (także 1 punkt, bramki 1-6 czyli o jedną straconą więcej niż Łotwa)
Z tej tabeli wynika, że remis z Łotwą kosztował faworyzowane Niemcy w ostatecznym rachunku awans do dalszych gier. Nadaje to jeszcze większe znaczenie temu historycznemu punktowi.
W tym miejscu chciałbym przedstawić bohaterów Łotewskiej reprezentacji: superstrzelca Marisa Verpakovskisa oraz trenera Aleksandrsa Starkovsa.
Ten pierwszy urodził się w Lipawie i dziś ma już 37 lat oraz zakończył karierę. Jednakże na Euro 2004 był rok po wyjeździe z Łotwy na Ukrainę gdzie grał w Dynamie Kijów. Wtedy jego kariera zaczynała swój najświetniejszy okres. Był piłkarskim obieżyświatem, grał ponadto w Hiszpanii, Chorwacji, Grecji czy nawet w odległym Azerbejdżanie! Karierę kończył w rodzinnym mieście, po czym został prezesem tamtejszego klubu. Dla reprezentacji zagrał 104 razy i zdobył 29 bramek, co do dziś jest nie pobitym rekordem. Dwukrotnie (2003,2004) był wybierany Piłkarzem roku na Łotwie. W ramach ciekawostki mogę dodać, że grając dla Dynama Kijów zdobył gola przeciwko Realowi Madryt.
Trenerem, który doprowadził Łotwę do tego ogromnego sukcesu był Aleksandrs Starkovs, dziś 59-latek, urodzony w Madonie na Łotwie. Przed karierą trenerską sam grał w piłkę. Łotwa była wtedy częścią ZSRR, więc tamtejsze kluby występowały w ligach radzieckich. Do 2004 roku pełnił obowiązki trenera Łotwy ale również i topowej łotewskiej drużyny Skonto Ryga. Po swoim wielkim wyczynie otrzymał bardziej prestiżową propozycje pracy w Spartaku Moskwa. W 2006 roku został zwolniony na wniosek kibiców klubu. Karierę trenerską zakończył w 2012 roku w FK Baku. Największym dokonaniem w jego karierze szkoleniowej jest właśnie opisywany awans z Łotwą na Euro.
W tym miejscu chciałbym również opisać strategię budowania łotewskiej kadry. Awansu na EURO nie wywalczyli przypadkowi zawodnicy a skład zespołu nie był dziełem przypadku. Oto kadra Łotwy na główny turniej. W nawiasie liczba występów w reprezentacji/bramki:
Bramkarze: Aleksanders Kolinko (48/0), Andrejs Piedels (6/0), Andrejs Pavlovs (2/0).
Obrońcy: Aleksandrs Isakovs (42/0), Mihails Zemlinskis (92/8), Igors Stepanovs (67/3), Olegs Blagonadezdins (64/2), Dzintars Zirnis (17/0), Arturs Zakresevskis (46/0), Maris Smirnovs (3/0), Igors Korablovs (11/0).
Pomocnicy: Vitalis Astafjevs (101/10), Imants Bleidelis (77/8), Andrejs Stolcers (75/7), Jurijs Laizans (55/7), Andrejs Rubins (53/6), Valentins Lobanovs (46/1), Jurgis Pucinsks (14/0).
Napastnicy: Marians Pahars (60/15), Vits Rimkus (45/8), Mihails Miholaps (26/2), Maris Verpakovskis (31/11), Andrejs Prohorenkovs (9/1).
Z 23-osobowej kadry aż 14 zawodników mogło pochwalić się minimum 40-oma występami dla Łotwy! Ponad połowa graczy dysponowała ogromnym, międzynarodowym doświadczeniem, wiedzieli już jak ważną sprawą jest reprezentowanie kraju więc i trema była mniejsza. Trzon drużyny budowany był od lat na zaufanych zawodnikach, którzy byli ogrywani w międzynarodowych eliminacjach czy meczach towarzyskich. Zaledwie czterech (!) piłkarzy powołanych na turniej miało mniej niż 10 występów w kadrze! Strategia budowania składu była więc niezwykle przemyślana.
W momencie rozpoczęcia turnieju Vitalis Astafjevs miał na koncie 101 występów w narodowych barwach! Do niedawna pozostawał samodzielnym rekordzistą Europy pod względem występów dla reprezentacji. Wystąpił w niej aż 167 razy! Dziś jego osiągnięcie wyrównali Iker Casillas i Gianluigi Buffon. 167 występów Astafjevsa to także 4 wynik na świecie! Co więcej, jest 7 piłkarzy, którzy zaliczyli minimum 100 występów w łotewskich barwach. 6 z nich zostało powołanych na pamiętne EURO…
Innym niesamowitym rekordem piłkarskim Łotwy jest wyczyn Skonto Rygi, który został także odnotowany w Księdze Rekordów Guinessa. Drużyna ta zdobywała mistrzostwo Łotwy od początku powstania ligi w niezależnym państwie (czyli od 1991) 14 razy z rzędu! 14 sezonów bez przerwy Skonto wygrywało ligę łotewską. Jest to absolutny rekord w skali światowej!
Warto zwrócić uwagę na skład Skonto w meczu z Wisłą Kraków:
KOLINKO – LAIZANS (74. Babicevs), STEPANOVS (44. Menteszaszwili, 81. Kolesnicenko), ZEMLINSKIS, Siłagadze – Rechwiaszwili, BLAGONADEZDINS, ASTAFJEVS, BLEIDELIS, RUBINS – Chaładze
(Wytłuszczonym drukiem reprezentanci Łotwy)
Skład trenera Starkovsa znał się w dużej części z występów w Skonto. Sam szkoleniowiec miał z nimi do czynienia pracując codziennie w ich towarzystwie w klubie, a gracze nabywali jeszcze więcej doświadczenia w europejskich pucharach w barwach Skonto. Nic dziwnego, więc, że strategia składu reprezentacji dała tak wspaniały efekt. Trener Starovs okazał się świetnym kreatorem, który postawił na zgrany ze sobą i doświadczony skład.
Obecnie perspektyw dla powtórzenia sukcesu poprzedników brak. Łotysze dziś nie liczą się kompletnie w żadnych eliminacjach, klubowa piłka także cienko przędzie. Hegemon ligi Skonto Ryga został uznany przez sąd za bankruta i zdegradowany ligę niżej. Jednym z najbardziej znanych łotewskich piłkarzy ostatnich lat jest Artjoms Rudnevs, który zdobył nawet tytuł najlepszego strzelca polskiej ekstraklasy w 2012 roku. Obecnie gra w lidze niemieckiej. Urodzony w Dyneburgu napastnik dla Łotwy zagrał 38 razy i zdobył 2 bramki. Jak jednak już wspominałem, w najbliższych latach nie ma szans na nawiązanie do wspaniałego pokolenia łotewskich piłkarzy, które pokończyło już swoje kariery piłkarskie.
Słowa kluczowe:
Aleksandrs Starkovs
Euro 2004
Maris Verpakovskis
Mistrzostwa Europy
Skonto Ryga
Łotwa
Stadiony świata na FMRev! - kompilacja bramek w FM18
Nie lubię wygrywać
Liga Mistrzów dla każdego! Faza Grupowa 2021-2022
Handluj z tym!
Facebook
Twitter
YouTube
Twitch.tv
RSS
Komentarze (0)
Możliwość komentowania tylko dla zarejestrowanych użytkowników.
Nie masz konta? Zarejestruj się.
Drogi Rewolucjonisto, prosimy o przestrzeganie regulaminu i zapoznanie się z FAQ