Miliony graczy, setki tysięcy opinii, tysiące researcherów, dziesiątki programistów. Kolejne miesiące na szczycie różnych rankingów. Niezliczona ilość zadowolonych graczy, nieskończona ilość godzin spędzonych przy grze. Zadowolenia i naszej pasji nie można wyrazić w liczbach, można tylko przedstawić nasze subiektywne odczucia, które mówią o tym jak bardzo gra wpłynęła na nasze życie. Bo Football Manager to gra specyficzna – niby mało dynamiczna, nieciekawa i niewiele się w niej dzieje, jednak jest jest w stanie pochłonąć każdego kto zainteresuje się tym alternatywnym światem, który otwiera przed nami tyle możliwości. Trudno słowami oddać więź, która łączy gracza z tą grą, jednak przy takiej próbie nieodłączny będzie termin „czysta grywalność”. A czymże jest ten nienamacalny aspekt każdej gry, który tak trudno uchwycić mimo starań całego zespołu twórców? Dla mnie jest elementem wynikającym z całokształtu gry, z tego jak się ta gra prezentuje i z jaką ochotą się w nią gra. Na tą właśnie grywalność zapracowała sobie seria Football Manager łącząc odpowiednio prostotę ze skomplikowaniem, brak fabuły z wielowątkowością wymyślonych przez nas wydarzeń oraz realizm z wyimaginowanym światem. Co sprawia, że w tę serię z radością grywa tyle ludzi z różnych pokoleń?

UŻYJ SWOJEJ WYOBRAŹNI

Fabuła jest jedną z najbardziej istotnych rzeczy w każdej grze. To ona nadaje rozgrywce zarówno odpowiedni klimat, atmosferę jak i sens. Powinna zazwyczaj być niezwykle rozbudowana i wielowątkowa, dająca graczowi wiele wolności, by to on podejmował wybory. Jednocześnie powinna być prosta i łatwa do zrozumienia, by każdy mógł za nią podążać, nawet gdy twórcy wymyślą wiele zaskakujących zmian akcji. Zapytacie zapewne, jakie ma to odniesienie do Football Managera, który nie jest typową grą posiadającą fabułę? Moim zdaniem to, czy podczas rozgrywki zauważamy jakiś ciąg zdarzeń układający się w historię, zależy wyłącznie od nas oraz naszej wyobraźni. Gra daje nam dużą, olbrzymią wręcz dowolność przy wyborze sposobu i miejsca grania, możemy zarówno zacząć w prowincjonalnym klubie jak i europejskim potentacie. Nasze losy układają się różnie, a nasze decyzje wpływają na przyszłość naszego wirtualnego odpowiednika i jego drużyny.  Każde wydarzenie jesteśmy sobie wyobrazić jako sytuację ze świata realnego, co daje dużo satysfakcji.

Aspekt fabuły został w Football Managerze rozwiązany perfekcyjnie – może być zarówno rozbudowana jak i prosta, może dotyczyć wielkich klubów jak i małych, może się kończyć wraz z wyłączeniem gry jak i może kłębić się w głowie gracza tworząc nowe wątki dotyczące jego menedżera. Właśnie z tego rodzą się opowiadania, które sprawnie łączą historię z FM-a oraz kunszt literacki. Fabuła rodzi się gdzieś głęboko w skryptach gry, przez obraz z monitora przepływa do gracza i rozwija się dopiero na żyznych polach jego wyobraźni. Właściwie fabuła tej gry jest niczym nieograniczona, przynajmniej dla tych, którzy są na nią otwarci. Inni zamiast ciekawej historii zauważą tylko excelowskie tabelki.

ZASADY, KTÓRE ZNAJĄ WSZYSCY

Zaletą Football Managera jest również połączenie prostoty jego zasad oraz skomplikowania jego mechanizmów. Liczne opcje zachwycają wybitnych taktyków i innych co bardziej wymagających graczy. Dla reszty przygotowany został kreator, który ma ułatwić zabawę z taktyką i polepszyć jakość gry drużyny bez potrzeby zgłębiania się w najmniejsze detale mechanizmu. Jednak to nie tylko taktyka tworzy atmosferę tej gry, dla niektórych równie ważnym aspektem są także transfery. Setki tysięcy prawdziwych piłkarzy (350 tys. w FM 2009) z różnych krajów świata posiadających w miarę realnie odwzorowane umiejętności, których można ściągnąć do najróżniejszych klubów za różne kwoty. Gra daje nam wiele możliwości na wybór polityki transferowej oraz wiele alternatyw w postaci różnych piłkarzy. Dzięki temu możemy poczuć prawdziwy piłkarski szał zakupów, który znamy z realnego świata dzięki magii telewizji, radia czy internetu.

Mimo rozbudowanych opcji taktyki i transferów prawdziwą kwintesencją gry jest sam moment meczu, do którego wytrwale musieliśmy się przygotować. Jest to zwieńczenie kolejnych godzin gry, które przekazuje nam niejako opinię o tym, jak pracowaliśmy dotychczas. Oczekujemy od meczu tej końcowej satysfakcji, która towarzyszy każdemu zwycięstwu i dla tego jednego uczucia jesteśmy w stanie oddać się skrupulatnej rozgrywce. Emocje, jakie nam towarzyszą w czasie rozgrywki, wynikają głównie z naszej pasji, którą jest futbol. Prowadząc drużynę szybko przywiązujemy się do niej i do jej zawodników, a wtedy mecz przestajemy przeżywać wyłącznie jako trener. Przeżywamy go również jako kibic drużyny, który całym sercem pragnie zwycięstwa nad rywalem. Im bardziej zafascynowani jesteśmy światem piłki nożnej tym bardziej przyciągnie nas do siebie świat Football Managera, w którym mamy do czynienia z tymi samymi uczuciami, które targają nami podczas prawdziwego meczu, dokładając do tego poczucie odpowiedzialności za losy drużyny. Wybór, jaki mamy przy wyborze drużyny gwarantuje, że każdy potencjalny gracz znajdzie sobie klub, którego może stać się zarówno trenerem jak i kibicem
 

GRAFIKA NIE MA ZNACZENIA

Football Manager jest świetnym przykładem, że grafika nie jest w rozrywkach tego typu rzeczą najważniejszą. Gracze są przyzwyczajeni do widoku kulek lub małych, brzydkich ludzików, które teoretycznie odzwierciedlają piłkarzy na boisku. Nikt nie oczekuje skoku jakości w tym aspekcie, ponieważ nie jest to aspekt najważniejszy. Mecz oczywiście działa na naszą wyobraźnię, byśmy mogli go przeżywać prawie jak ten prawdziwy, jednak jest to głównie narzędzie do analizy gry naszej drużyny, drużyny przeciwnika czy indywidualnych piłkarzy. Sukces jaki gra odnosi posiadając taką, a nie inną grafikę dowodzi, że nie jest to rzecz na tyle istotna, by mogła wpłynąć na odbiór gry, na jej grywalność. Przynajmniej w tym gatunku gier, bo każdy charakteryzuje się innymi priorytetami. Po raz kolejny wspomnę tylko, że to jak odbieramy sam moment meczu zależy od naszej wyobraźni, dzięki której jesteśmy w stanie w miejsce kuleczek wstawić prawdziwych piłkarzy.

Za wyjątkiem trybu meczowego, jedyną grafiką z jaką mamy do czynienia w FMi-e, to zdjęcia piłkarzy oraz interfejs. Przy okazji premiery nowej gry z serii została poprawiona ta druga rzecz – nowy system nawigacji jest niezwykle intuicyjny, co z całą pewnością ułatwia poruszanie się po najgłębszych zakamarkach naszej gry. Dodany został również drugi, ciemny skin, który nie męczy tak oczu jak jego jasna wersja. Są to niewielkie tylko zmiany, które mają na celu poprawić wszystkim komfort gry, a ten również jest ważny gdy gracze gotowi są spędzić przed grą całe godziny lub nawet całe dnie.

NIEKOŃCZĄCA SIĘ HISTORIA

Jak wiadomo, każda gra kiedyś się nudzi. To, jak szybko zrezygnujemy z dalszej rozgrywki, zależy od wartkości akcji, zróżnicowania fabuły, poziomu trudności oraz liniowości gry. Mimo prostoty Football Managera, w którym właściwie w kółko robimy dokładnie to samo (staramy się wygrać) ta gra się nie nudzi. Jest to właśnie fenomen całej serii, która po przyciągnięciu serc milionów fanów już ich nie oddała. Dziesiątki sezonów, kilkanaście drużyn, tysiące piłkarzy, a za rok dokładnie to samo w nowym wydaniu gry. Jedną z ważniejszych cech gry jest to, że nie może się ona skończyć, dzięki czemu z radością grają w nią zarówno amatorzy kilku-sezonowych rozgrywek jak i długodystansowcy, którzy są w stanie rozegrać w różnych klubach nawet wirtualne pół wieku. Jest to niekończąca się historia ambitnego trenera, który z każdą drużyną ma tylko jeden cel – zwyciężać. Gra fascynuje, ponieważ z każdym kolejnym sezonem wyznaczamy sobie nowe cele, walczymy o kolejne trofea lub o kolejnych zawodników chcąc stworzyć najlepszą drużynę jaką widzieliśmy. A gdy cel zostanie osiągnięty... zmieniamy drużynę i wszystko zaczyna się od nowa.

Wybierając drużynę, którą mamy grać oraz cele jakie mamy zamiar z nią osiągnąć sami ustalamy sobie poziom trudności gry. Gdy w każdej chwili możemy zmienić zarówno swoje cele jak i klub nie można mówić o jakiejkolwiek liniowości rozgrywki, którą przecież z każdym sezonem urozmaica coś nowego. Zmienia się nasz budżet, zawodnicy, taktyki, faworyci do zwycięstwa. Myślę, że jest to niewątpliwy atut gry, przy której łatwo zgubić rachubę czasu pnąc się powoli w hierarchii krajowych trenerów czy kierując drużynę przez kolejne przeciwności do sukcesu. I właśnie te przeciwności sprawiają, że droga jest taka ciekawa, a sukces smakuje tak niesamowicie. Satysfakcję się czerpie po każdym sukcesie, podobnie się cieszymy po awansie z czwartej do trzeciej ligi jak ze zwycięstwa w prestiżowych rozgrywkach Ligi Mistrzów.

PODSUMOWANIE

Nie sposób zdefiniować grywalności. Opiera się ona na naszych subiektywnych odczuciach, na tym z jaką ochotą odpalamy grę i z jaką satysfakcją rozgrywamy kolejne sezony. Składa się na nią wiele czynników, od skomplikowanych mechanizmów, przez wyważone połączenia niektórych aspektów czy efekty wizualne, aż do grania na naszych emocjach. Seria Football Manager trafiła w serca wielu ludzi, którzy z nieustającą satysfakcją grają w jej kolejne odsłony. Na pudełku CM 01/02 pojawiło się trafne hasło „Najważniejsza gra twojego życia”, które jak się okazało dopasowało się nie tylko do tej jednej wersji, ale i do całej serii. Myślę, że powstanie tego tekstu, jak i setek innych na polskiej Scenie FM tylko dowodzi temu, że jest to gra, której jesteśmy w stanie poświęcić całe mnóstwo czasu i o której wciąż myślimy po jej wyłączeniu. Losy naszej drużyny potrafią dogłębnie nami poruszyć i za to jesteśmy niezwykle wdzięczni twórcom gry, dzięki której nasze zamiłowanie do piłki kopanej możemy również oddać właśnie w tym wirtualnym świecie. I nawet jeśli gra straci swój urok to wciąż pozostanie niesamowity sentyment, a nazwa Football Manager zawsze zostanie synonimem grywalności.