Ostatni poradnik, autorstwa Lucasinho, był przeznaczony jeszcze dla Football Managera 2009. Nie da się jednak ukryć, że przez dwie edycje edytor zmienił się nie do poznania, a tamten tekst stał się już w większej części nieaktualny.

Z pewnością część z Was uważa oficjalny edytor za narzędzie czarnomagiczne, zbyt skomplikowane, aby nawet je włączyć. Niektórzy mogą także sądzić, że jest to niezgodne z zasadami czystej gry, coś jak Genie Scout czy inne edytory czasu rzeczywistego. Nie martwcie się - edytor w rzeczy samej jest dość łatwy w obsłudze, w przeciwnym razie nawet bym go nie uruchomił, a także nie można go nazwać narzędziem ułatwiającym rozgrywkę (choć oczywiście istnieje taka możliwość). Poradnik ten jest dopiero pierwszą częścią, zawierającą podstawy i właściwie same banały, druga zaś będzie dotyczyła czegoś praktyczniejszego – tworzenia lig.

Pierwsze i najważniejsze pytanie, na jakie należy odpowiedzieć to "gdzie znajdę ten cały edytor"? Dla posiadaczy systemu Steam, ścieżka to C/Pliki programów (x86)/Steam/SteamApps/common/Football Manager 2011/tools/editor. Naszym celem jest jedyna aplikacja, znajdująca się w tym folderze o wdzięcznej nazwie „Editor” i ikonie z symbolem piłki. Jeśli zaś zainstalowałeś wersję offline: C/pliki programów (x86)/Sport Interactive/Football Manager 2011/tools/editor i znowu interesuje nas ta przyjazna aplikacja z piłkeczką.

Początki

Gdy otworzymy już edytor, naszym oczom pokaże się następujący widok:

Naszym oczom ukazuje się widok na 17 panelów z przeróżnymi opcjami. Jak widzimy, menu boczne dzieli się na: porozumienia, nagrody, kluby, miasta, rozgrywki, kontynenty, mecze derbowe, opisy, kontuzje, języki, lokalne regiony, środki przekazu, kraje, ludzi, stadiony, nazwy faz i pogodę.

Porozumienia

Najbardziej bezsensowny dla updatera (albo jeden z najbardziej bezsensownych) panel. Nasze możliwości są mocno ograniczone. Nie możemy żadnego stworzyć, a jedynie zmieniać nazwę oraz dodawać kraje uczestniczące w nich.

Nagrody

Jest to panel dotyczący jednej z najbardziej niedocenianych elementów w Football Managerze, a jednak bardzo przydatnych. W końcu kto nie chciałby otrzymać nagordy najlepszego menedżera, bądź by jego zawodnik został wyróżniony? Po dodaniu nagrody widzimy następujący obraz:

Na początku mamy garść szczegółów: nazwę naszej nagrody, kontynent, kraj i rozgrywki, dla których będzie stosowany. Interesująca jest także reputacja (w skali 1-20 normalna i krajowa, reputacja zawodnika w ojczyźnie i świecie –  1-200, 0 jest losowe). Oprócz tego barwy, ale to tylko ozdoba. W „regułach” możemy ustalić wszelkie obowiązujące zasady: kto będzie laureatem, przez kogo jest przyznawana nagroda, kiedy i tak dalej. Kolejnym podpanelem jest „historia” – jeśli tylko jesteś tym zainteresowany, możesz ustalić tradycję rozdawania nagród, czyli kto, kiedy i co zdobył. To jeden z moich ulubionych paneli, może dlatego, że tak rzadko do niego zaglądam. Wszystko jest tutaj łatwe, nie ma wiele klikania.

Miasta

Jeden z kluczowych elementów gry z perspektywy rozgrywanych przez lata karier. Gdyby nie było miast, nie byłoby newgenów. Ta prosta zależność pokazuje, dlaczego po pewnym czasie w państwach pokroju Lesotho czy Madagaskaru zaczyna brakować normalnych zawodników. Wszystko w tym panelu jest intuicyjne, nie powinno sprawiać kłopotów. Ważne są szerokości i długości geograficzne, wpływające na działanie granic regionalnych, ale o nich za chwilę.

Rozgrywki

To jedna z najważniejszych możliwości edytora od wersji 2010 – tworzenia, bądź edytowania dostępnych już lig. To także jedna z najważniejszych i najczęściej używanych i opcji przez updatera. Sama czynność dodawania rogrywek jest dosyć prosta, choć oczywiście można przy niej popełnić błędy.

Nazwa to podstawa, choć jeśli tworzymy rzeczywiste rozgrywki, najlepiej jest używać, pod warunkiem że liga nie ma jakieś specjalnej nazwy, po prostu „Ekstraklasa (np.) Gibraltaru”. Kolory powinny przypominać flagę, choć oczywiście nie muszą. Wybieramy też w jakim kraju i na jakim kontynencie odbywają się rozgrywki, a także do których pucharów wewnątrz kontynentalnych awansują kluby. Reputacja (skala 0-200, przy czym 0 jest losowe), rodzaj rozgrywek (czy to przypadkiem nie puchar, superpuchar czy inne mistrzostwa świata) oraz poziom ligi (maksymalnie 20 poziomów ligowych) także mają niebagatelne znaczenie. Długość i szerokość boiska nie są już takie ważne, ponieważ w większości krajów wyglądają bardzo podobnie.

Osobną sprawą do rozważenia są granice regionalne. Ustawianie ich to jedna z najtrudniejszych, najbardziej czasochłonnych czynności i to bez jakiejkolwiek pewności, że w przyszłości wszystko będzie działało poprawnie. Przykładem tego mógł być realizowany w zeszłym roku projekt PL Update. Każda grupa regionalna posiadała swoje granice, powodujące że w danej lidze będą grały zespoły wyłącznie z terenów nimi objętych. Działa to jednak na zasadzie prostokątów – nie ma więc szans ustawienia doskonałych granic, jako że nie zdarza się, aby kraj był doskonałym prostokątem. Granica jest punktem wyznaczającym końcowy fragment, znajdujący się już poza terenem. Jeśli ustawimy Berlin jako granicę zachodnią, to reszta kraju będąca na zachodzie będzie znajdowała się pod tą granicą (chyba, że wprowadzimy  granicę wschodnią), lecz same kluby z Berlina nie będą mogły w niej grać - przynajmniej tak powinno być. Ale jako że żadna gra nie jest doskonała, prawie zawsze kluby z różnych terenów przemieszają się między sobą, ponieważ może zdarzyć się tak, że wszystkie spadające kluby w wyższej ligi są regionalnie przyporządkowane do innego regionu, więc aby wyrównać ilość drużyn, zostają włączone do najbliższej ligi.

Pozostałe podpanele nie są już raczej skomplikowane i jedyne czego w nich potrzebujemy, to informacji na wymagane tematy - choćby rekordy ligi, czyli np. kto i kiedy strzelił najwięcej bramek.

Kontynenty

Dla odmiany kolejna z mało przydatnych funkcji – edytowanie kontynentów. Możemy w tym miejscu zmienić jedynie ich nazwy, nazwy federacji i siłę regionalną (0 – 1). Nuda.

Mecze derbowe

Niby szczegół, ale jakże umilający grę. Czym byłby świat piłki bez pojedynków Arsenalu z Chelsea, Interu z Milanem? Opcję dodawania derbów udostępnia nam także edytor. Aby stworzyć pojedynek między zespołami z regionu musimy wypełnić właściwie nazwę, określić, które kluby wydarzenie dotyczy oraz jego reputację na świecie i w kraju – reszta to statystyki, które możemy z czystym sumieniem pominąć.

Opisy

To najbardziej bezużyteczna opcja w edytorze, choć bardzo ważna w grze. Są to, uwaga, uwaga – opisy zawodników, jak również klubów, rozgrywek, środków przekazu.

Kontuzje

Jeśli nie jesteś medycznym znawcą, raczej nie powinno Cię to interesować. Chyba, że fajne wydaje ci się wklepywanie do edytora coraz to poważniejszych kontuzji, mogących zagrozić sportowcom (świńska grypa, AIDS?). Sport Interactive udostępniło nam spore możliwości w dodawaniu i edytowaniu urazów. Możemy ustalać nazwę, ilość dni, przez który zawodnik będzie wyłączony z rywalizacji w składzie, szansę szybkiego występu, późniejszą kondycję, a także system skutkowo-przyczynowy. Widzimy także powagę sytuacji, próg wiekowy (czy to uraz dla starszych zawodników czy może dla wszystkich) oraz kiedy kontuzje pojawiają się najczęściej i przez kogo są leczone.

Języki

To właśnie na podstawie języka generują się nazwiska newgenów i regenów. Dzięki obowiązującemu w Polsce językowi polskiemu, nasi zawodnicy będą nazywali się Kowalski czy Kaczyński zamiast Smirnovs czy Muller. Możemy dodawać również języki, ale w edycji nie mamy wielkiego wyboru: tylko nazwa (najlepiej po angielsku), znaczenie i jego trudność (w skali 0-20, przy czym tradycyjnie 0 jest losowe), oraz kraj w którym dany język jest używany.

Lokalne regiony

Ktoś zapyta, po co to komu i może mieć rację – nie jest to specjalnie potrzebne do szczęścia. Takie regiony administracyjne jak w Polsce, czyli łódzkie, Małopolska czy Mazowsze raczej nie zmieniają znacząco rozgrywki, może poza drobiazgiem, gdzie znajduje się nasz klub. W tym panelu możemy zmienić nazwę, język jaki w regionie panuje (ogólnonarodowy, nie regionalny), kraj oraz liczbę mieszkańców.

Środki przekazu

Czyli po prostu media. W ostatnich odsłonach media pełnią coraz to ważniejsze role w naszej rozgrywce, zupełnie jak w rzeczywistości. Ich ilość z każdą kolejną wersją wzrasta, choćby ze względu na coraz szybszy rozwój konwersacji i różnorodności dziennikarzy, ale na tę chwilę wciąż mamy szerokie pole manewru. Możemy dodać nazwę obowiązującą w Football Managerze, link do strony (po kliknięciu na napis przekieruje nas na prawdziwą stronę internetową). Oprócz tego okres w którym jest wydawana, jej styl oraz zakres (lokalna, krajowa itd.). Możemy także zdefiniować jej typ – czy aby przypadkiem nie jest to dziennik, radio, a może czasopismo ilustrowane. Oprócz tego powiązane media, ale to raczej rzadkość, aby używano tej opcji. W „zasięgu” musimy wybrać oczywiście miejsca, gdzie będą sprzedawane/słuchane/oglądane nasze media. Kontynent, kraj, lokalny region, miasto (choć dwa ostatnie nie są konieczne), rozgrywki, których może ewentualnie dotyczyć oraz klubów, będących na głównym celowniku dziennikarzy.

Kraje

Po wejściu w opcję edytowania kraju możemy dostać oczopląsu. Mnóstwo podpanelów, trzeba mieć naprawdę sporą wiedzę o jakimkolwiek kraju, aby wypełnić w nim dane zgodnie z prawdą. Tak więc, SI ułatwiło nam nieco zadanie – nie można tworzyć państw, tylko je edytować (przynajmniej w edytorze). Tradycyjnie musimy wypełnić przeróżne nazwy, stolicę, region. Oprócz tego stadion narodowy (a przynajmniej tam, gdzie gra reprezentacja), reputację kraju oraz standard ligi.

Informacje to połączenie gospodarki kraju z współczynnikami FIFA i EURO. Ustalimy tam między innymi punkty rankingowe (nie miejsce, co czasami utrudnia sprawę przy edytowaniu tego) oraz współczynniki EURO zdobyte przez kluby na przestrzeni sześciu sezonów. Atrybuty taktycznie to po prostu preferencje reprezentacji co do jej gry. Stroje i sztab szkoleniowy są dosyć proste do odszyfrowania, co będziemy w tym robić, podobnie jak „rywale” – czyli kraj nie mający zbyt przyjaznej historii występów z innym. „Kraje traktowane jako EU” i tego przeciwieństwo to fukcja używana rzadko, jedynie w specjalnych przypadkach, gdy wyróżnia się jakoś kraj spoza Unii Europejskiej. Preferencje transferowe to po prostu kraje, z których kluby najchętniej ściągają graczy, np. polskie kluby będą najchętniej ściągały zawodników z Czech, Litwy czy Słowacji. W językach oczywiście wybieramy te najczęściej używane, czyli po raz kolejny, na przykładzie Polski: polski, angielski i niemiecki. Ostatnie trzy panele dotyczą reprezentacji: sparingów (gdzie oczywiście możemy dodawać sparingpartnerów), znanych zawodników i rekordy, również związane z reprezentacją (najwięcej bramek w kadrze, najwięcej występów w kadrze). Po ogólnym zapoznaniu się chyba nie wygląda najgorzej, prawda?

Ludzie

To zdecydowanie najbardziej rozbudowany i potrzebny panel w edytorze. Bez niego nie byłoby mowy o edycji umiejętności zawodnikom, zmiany klubów czy nawet dodania kopacza. I choć nie wygląda tu wszystko tak efektownie jak w grze, w profilu zawodnika, to możemy się dowiedzieć nawet więcej!

Pierwsze, co musimy wypełnić, to imię i nazwisko. Jeśli nazwa zawodnika jest zbyt długa (kto wie, jak naprawdę nazywa się Cristiano Ronaldo?), to po prostu wpisujemy całość w odpowiednie rubryki, a w „Używane imię i nazwisko” wpisujemy jego pseudonim. Oczywiście trzeba określić, czy nie jest on przypadkiem agentem, dziennikarzem, trenerem i tym podobnym. Opcji jest sporo. Podstawą jest także profil etniczny, bardzo intuicyjny - kolor włosów i odcień skóry. Data, kraj i miasto urodzenia chyba również nie wywołują większych wątpliwości. „Agent”? Mówiąc szczerze, ta opcja w edytorze jest kompletnie zawalona, nie da się ustalić agenta żadnemu zawodnikowi, po co więc to komu? Jeśli zawodnik ma więcej niż jedno obywatelstwo, to należy mu ustawić „Wybrał reprezentację”, aby w przyszłości nie dochodziło do żadnych nieporozumień.

Kontakt to zbiór opcji dotyczący klubu/reprezentacji. Aby móc rozpocząć jakąkolwiek działalność, musimy wybrać klub. Posada ustala się automatycznie, na podstawie „Typu osoby”, choć można to oczywiście modyfikować. Data przyjścia do zespołu, koniec kontraktu – czy trzeba tu coś wyjaśniać? Nawet długość kontaktu może wynosić dwadzieścia tysięcy lat, pełna dowolność. Tygodniówka, bez żadnych przecinków, kropek, odstępów, numer i ulubiony numer są dostępne dopiero po włączeniu tej rybryki – w przeciwnym razie nie będzie ich w ogóle albo będą losowe. Współwłaściciel to opcja najczęściej wykorzystywana we Włoszech. Klauzule kontraktowe to bonusy, które możemy ustalać także sami w grze – tylko wtedy negocjujemy już nowy kontrakt,  metoda w edytorze nic nas nie kosztuje. Opcja „Kontrakt w reprezentacji” jest najbardziej logiczna, gdy mamy do czynienia z trenerem – bo zatrudnienie Tomasza Frankowskiego jako trenera napastników w kadrze pod tę logikę nie podchodzi. Koniecznym warunkiem „wypożyczenia” jest data początkowa i końcowa. Oprócz tego możemy zaznaczyć, czy wolno ściągnąć zawodnika w powrotem do klubu macierzystego, numer w nowym klubie, kwotę zakupu i procent płaconej pensji. „Przyszły transfer” ustalamy np. gdy piłkarz na prawie Bosmna związuje się z klubem pół roku przez zakończeniem obecnego kontraktu. Podstawowe opcje są nieskomplikowane: data przyjścia zawodnika do klubu, koniec jego kontraktu, kwota transferu i płaca. Trudniejsze w obsłudze są klauzule „kontraktowe” i „transferowe”: przede wszystkim trzeba mieć dane, aby je wprowadzić, co nie jest zbyt powszechnym zjawiskiem. W sumie wystarczy jednak tylko aktywować klauzule i wpisać jej wartość, ale to mimo wszystko nie jest proste.

Następne opcje można w sumie połączyć opisem: dotyczy ona statystyk i atrybutów zawodników. W „Danych osoby” mamy część atrybutów psychicznych, preferencje zawodowe (czy zawodnik zerwie z futbolem po zakończeniu kariery, a jeśli nie, to w jakiej będzie roli), znane przez niego języki oraz dni w klubie/kraju potrzebne do wyrobienia sobie drugiego obywatelstwa. W „Danych piłkarza” mamy już nieporównywalnie więcej do zrobienia - to, co tutaj zrobimy, będzie decydowało o umiejętnościach gracza. W „Ogólnych” mamy do czynienia z CA/PA, reputacją, wymiarami, lepszą nogą oraz w klubie i kraju gdzie został wyszkolony. „Ustawienie” to po prostu pozycje zawodnika na których może grać (skala 1-20, 0 najczęściej przybiera w grze 1), a dalej mamy już tylko atrybuty, ukryte jak i te odkryte. W „Ulubionych zagraniach” możemy wprowadzić jego… no tak, ulubione zagrania, jak i nawyki, które trzeba pielęgnować lub eliminować. Kontuzje to historia wszystkich dłuższych urazów, pozwalających ocenić kontuzjogenność zawodnika, a „Kary” to oczywistość – historie upomnień.

Następne opcje nie są już tak złożone – „stosunki” to zestawienie osób lubianych i nielubianych, „historia piłkarska” to ciąg klubów, statystyk występów i kwot transferów piłkarzy, a „historia personelu niegrającego” to pokazanie, kiedy zawodnik zmieniał klub, również w czasie trwania swojej kariery juniorskiej i trenerskiej.

Stadiony

W duchu ostatnich stadionowych inwestycji, dla niektórych może to być bardzo popularny temat. Coraz więcej zespołów w Polsce buduje nowe, piękniejsze obiekty, nieważne, w jakiej lidze grają. Możemy to również uwzględnić w edytorze do FM 2011. Jest to jeden z najbardziej szczegółowych paneli w edytorze, biorąc pod uwagę podmiot czynności. Od miasta, przez kraj, aż po właściela (klub, nie może być nim miasto). Ważna jest również pojemność stadionu i ilość miejsc siedzących, mamy jednak możliwość jej edycji (zmiany pojemności). Kolejne szczegóły dotyczą rodzaju nawierzchni czy nawet danych odnośnie wymiarów boiska i stanu murawy (maksymalny wskaźnik to 200), chociaż generalnie jest tego całe mnóstwo. Najważniejszy jest jednak „Stan” i to jedna z najważniejszych opcji w tym panelu. Znajdziemy tu także informacje o meczach rozgrywanych na stadionie – czy gra tam kadra seniorska lub juniorska. Na deser garstka wiadomości, bez których polski klub nie dostanie licencji (chyba że właściciel ma dobre znajomości w związku) – zadaszenie, podgrzewana płyta.

Nazwy faz

Kolejny panel klasyfikowany przeze mnie do gatunku „bezsens”. Jeśli tłumaczymy grę na język polski, albo nudząc się szukamy literówek – dobra, może być. Ale to chyba niezbyt potrzebna funkcja dla zwykłego gracza? Generalnie, możemy tu (tylko po co?) zmieniać nazwy (nawet w liczbie mnogiej!) poszczególnych fraz, jak np. finał, dwunasta grupa kwalifikacyjna itp. Jeśli przyjąć, że marnowanie czasu to prawdziwa sztuka, to ten panel z pewnością jest narzędziem artystycznym.

Pogoda

Warunki pogodowe to rzecz ciekawa. Są dyscypliny, w których znajomość prognoz pogody może być kluczowa do odniesienia sukcesu, ale też takie, którym to obojętne. Nasz kochany edytor daje nam tu spore pole do popisu. Choć nazwa „szczegóły”, w którą wchodzimy po otworzeniu tej opcji jest diabelnie myląca (jak mogą być szczegóły, skoro jest tylko jeden?). Kolejne części są już ciekawsze, podzielone na pory roku. Data początkowa to któryś w kolei dzień roku, w którym rozpoczyna się pora roku (tak więc nie może to być więcej niż 365 dzień). Kolejne opcje są ustawiane procentami – łączna suma musi wynosić 100. Niestety, ta część edytora jest już po angielsku, więc jeśli Wasz zakres słownictwa w języku Szekspira nie jest zbyt bogaty, to musicie skorzystać ze słownika.

Oprócz paneli warto umieć posługiwać się filtrami poszukiwań. Powtarzając utarty slogan, jest to potężne narzędzie do walki z ciemnościami i potęgą edytora. W zależności od panelu ich opcje są różne, ale generalnie zasady są dokładnie takie same wszędzie. Musimy wejść w „Filtry” (na obrazku). Po wybraniu „dostosuj”, a potem „dodaj warunek” rozwija nam się szereg opcji. Potem wystarczy tylko kliknąć i będziemy musieli wybrać wartość i nacisnąć „OK”.

Są to oczywiście jedynie podstawy posługiwania się edytorem. Trzeba pamiętać, że umiejętność używania tego narzędzia nie sprawia, że potrafimy zrobić update. 90% każdego pliku  wykonywanego w edytorze stanowią dane (a przynajmniej robionego na podstawie jakiś faktów, w żadnym razie nie mówię o fikcyjnych ligach), czy to informacje o ligach na różnych stronach, albo życiorys zawodnika. 

Mam nadzieję, że ten poradnik choć trochę rozjaśnił Wam pojęcie o programie, jakim jest edytor. To nie tylko narzędzie sprawiające, że zaczynamy rozumieć mechanizmy działania Football Managera, ale także umiliające rozgrywkę. Chciałbym również przypomnieć o możliwości wysyłania swoich plików na CM Revolution, wystarczy skorzystać z opcji „Poleć ciekawy plik” znajdującej się w FilePlanet – dla najlepszych czeka miejsce w Revolution Update Team, a później również w Gabinecie!