W zeszłym roku napisałem poradnik o tym, jak grać zwykłym 4-4-2. Jednym z głównych składników tej formacji jest obrona. Większość nowoczesnych ustawień składa się z czterech obrońców: dwóch środkowych i dwóch bocznych. Niewątpliwie bardzo ważną rzeczą jest, jak ich ustawić. Więc – jak ich ustawiacie?

Oczywiście nie ma jedynego "słusznego" sposobu żeby to zrobić. Moglibyśmy godzinami rozprawiać o wszystkich kombinacjach środkowych obrońców, asymetrycznych bocznych defensorach i współczesnym "środkowym" cofającym się z pomocy. Jednak nie to jest celem tego artykułu. Chcemy tylko wiedzieć jak ustawiacie zwykłą czwórkę z tyłu.

Większość czteroosobowych defensyw generalnie obraca się wokół sześciu obrońców. I tak mamy:

Bocznych: numer 2 i numer 3,
Środkowych: numer 5 i numer 6,
Bramkarza: numer 1,
"Przetrzymującego" pomocnika: numer 4.

Jasnym jest, że nie wszystkie formacje są ustawiane w ten sam sposób. Więc teraz nadszedł czas na ogólny poradnik, oparty na "zwykłym" 4-4-2.

Środkowi obrońcy

W szeroko pojętym rozumieniu, środkowi obrońcy z reguły są dość wysokimi graczami będącymi w stanie kryć przeciwnika, odbierać piłkę i ustawiać się we właściwym miejscu, żeby storpedować ataki oponentów. Najprościej byłoby dać każdemu z nich rolę obrona.

Jednakże to nie jedyny sposób ich ustawiania. Bardziej mobilni gracze (z lepszym przyspieszeniem, może z przewidywaniem, zwinnością i równowagą) mogą być bardziej przydatni jako "kryjący" obrońcy. Piłkarze bardziej fizyczni (z lepszą skocznością, siłą i agresją) będą lepszymi stoperami, zaś ci lepiej posługujący się futbolówką (mający dobrą technikę, podania, kreatywność i grę z pierwszej piłki) mogą wziąć na siebie rolę obrońcy grającego piłką. Ci z raczej ograniczonymi umiejętnościami technicznymi mogą się lepiej sprawdzić jako ograniczeni obrońcy. Ale oczywiście to są tylko wskazówki. Mając do dyspozycji połączenie atrybutów piłkarzy z tymi potrzebnymi do danej roli, nie powinniście mieć wielu problemów.

Jak wybierzecie rolę – to zależy od was. Poradnik dotyczy ustawiania zwykłej czwórki, więc skupimy się na domyślnej roli środkowego obrońcy. Z drugiej strony jest bardzo dużo różnych kombinacji połączonych z użyciem ról defensywnych. Najbardziej popularne są następujące:

Obrona-obrona: obaj środkowi obrońcy będą się zachowywali jak "normalni" obrońcy. Będą stosowali pressing, kiedy uznają to za stosowne, ale kryć będą zawsze. Wolą trzymać linię, co może być przydatne, gdy gramy przeciwko dwóm środkowym napastnikom.

Obrona-stoper: jeden defensor będzie sie zachowywał "normalnie", trzymając linię obrony. Drugi zaś będzie szukał okazji do przyciśnięcia i zaatakowania piłki, kiedy ta dotrze do napastnika drużyny przeciwnej. Może to być dobre rozwiązanie, jeśli nasz wysoki gracz ma walczyć o piłkę w powietrzu lub jeśli zwinny defensor ma uprzykrzać życie przeciwnikowi, który woli mieć piłkę przy nodze.

Obrona-krycie: jeden obrońca będzie trzymał linię, podczas gdy drugi schowa się z tyłu, żeby kryć przeciwnika. Przydaje się to, gdy gramy przeciwko niezwykle szybkiemu graczowi, który potrafi poradzić sobie z przeciwnikiem. Jeżeli napastnik upora się z "obroną", wtedy gracz "kryjący" wyskoczy zza pleców i rozwiąże problem, zwłaszcza, gdy ma też niezłe warunki fizyczne.

Krycie-stoper: to rozwiązanie miesza rolami w taki sposób, że jeden obrońca atakuje piłkę, a drugi czyści przedpole. Będą oni mieli skłonność do "rozdzielania się", w związku z tym jeden może znaleźć się przed linią, a drugi będzie stał z tyłu. To będzie działało przeciwko ustawieniom z jednym napastnikiem, ale może zostawić wielką dziurę, ponieważ pułapki ofsajdowe będą bardzo trudne do przeprowadzenia. Z tego powodu warto mieć rygla defensywnego, który doda trochę stabilności w obronie.

Nie polecam ustawiania środkowych obrońców "stoper-stoper" lub "krycie-krycie". Jeżeli to zrobicie, będzie to prowadziło do albo zbyt agresywnej linii defensywnej (co stworzy luki), albo zbyt pasywnej (co da przeciwnikom za dużo miejsca). Ale nie mówię, że niemożliwym jest, żeby ten system działał poprawnie.

Boczni obrońcy

Głównym defensywnym obowiązkiem bocznych obrońców jest ochrona skrzydeł. Z tego powodu nie chcesz, żeby biegali zbyt często do przodu i zostawiali za sobą sporo miejsca do wykorzystania. Gdy grasz przeciwko ofensywnie usposobionemu przeciwnikowi, możliwe, że będziesz musiał zagrać defensywnie na skrzydłach. Jeżeli oponent nie kwapi się do ataków, możesz sobie pozwolić na większą agresywność. Z tego powodu, domyślną rolą dla bocznych obrońców jest automatyczna. Oznacza to, że ci gracze będą bardziej lub mniej ofensywnie usposobieni w zależności od wybranej strategii.

Jeżeli twoi boczni obrońcy są bardzo dobrzy w ofensywie i wytrzymali, możesz z nich zrobić bocznych wysuniętych obrońców. Miej jednak na uwadze, że obrona będzie przez to mniej stabilna, jeżeli przeciwnik zacznie atakować skrzydłami. Sporo zależy w takim przypadku od umiejętności graczy ofensywnych i twojego stylu gry - możesz ponownie użyć podświetlanych atrybutów jako pomocy. Gdy uznasz, że przegrywasz na skrzydłach, przygotuj się na przydzielenie bocznym obrońcom zadania wsparcia a nawet obrony.

Bramkarz

Ustawianie bramkarza jest kwestią personalnych wyborów i umiejętności twojego "numeru 1". Jeżeli posiada on niezbędne atrybuty, może być bramkarzem-libero, który będzie wychodził z pola karnego, żeby przechwytywać bezpańskie piłki i dostarczać je, rozkręcając ataki. Z drugiej strony, bardziej konwencjonalne drużyny mogą woleć, aby ich golkiper był wyłącznie ścianą w bramce.
Bramkarz z dobrą komunikacją i grą na przedpolu lepiej zorganizuje szyki defensywne, co pozwoli na utrzymywanie piłki z dala od bramki. On i obrońcy tworzą "piątkę z tyłu", która jest zarazem twoją ostatnią linią obrony.
Jeżeli masz drużynę z bardzo defensywnym nastawieniem i głęboko ustawioną formacją obronną, to chyba nie trzeba mówić, że bramkarz-libero jest zbędny. Rola ta najlepiej funkcjonuje w drużynach, które grają pod bramką przeciwnika i wymaga się szybko przekazać piłkę do ponownego ataku, gdy ta zostanie wybita przez defensorów drugiej drużyny.

"Przetrzymujący" pomocnik

Wstawiłem "przetrzymujący" w cudzysłów, ponieważ nie trzeba go ustawiać na pozycji DPŚ lub jako pomocnika odbierającego piłkę. Numer 4 (nazywany w przeszłości MCd) jest najbardziej defensywnym z twoich pomocników. W zwykłym 4-4-2 będzie on środkowym pomocnikiem z zadaniem obrona.

Ważnym jest posiadać pomocnika nie angażującego się zbytnio w ofensywę, aby został ktoś pilnujący środka pola. Właśnie on jest twoją pierwszą linią obrony. Nieważne jak dobrzy obrońcy są w kryciu - jeżeli pomocnicy przeciwnika ciągle posiadają piłkę i mają czas na wybranie odpowiedniego podania, prędzej czy później rozerwą szyki obronne. Niezależnie, czy nasz pomocnik jest ryglem defensywy, czy też po prostu bardziej defensywnie zorientowanym pomocnikiem, doda on stabilności drużynie i zwiększy szanse na zachowanie czystego konta.
Zatem numer 4 należy usposobić w połączeniu z resztą obrony. Jeżeli boczni defensorzy raz po raz wybierają się do ataku, powinien on być ryglem defensywy, niejako spełniając rolę trzeciego środkowego obrońcy i wspomagając krycie. Jeśli zaś boczni są bardziej defensywni, możesz dać swojemu pomocnikowi więcej swobody i ustawić go jako środkowego pomocnika, czy też nawet jako cofniętego rozgrywającego. Ważne, by pomagał w obronie.

Równowaga w drużynie

System krycia odgrywa dużą rolę w zachowaniu drużyny. W strefowym piłkarze kryją przeciwników, gdy ci zajmują swoje pozycje na boisku. Z tego powodu gracze nie będą się ograniczali do swoich miejsc na placu gry. W kryciu jeden na jeden każdy obrońca jest odpowiedzialny za swojego przeciwnika. W tym systemie defensorzy będą częściej podążali za swoimi "przydziałami", nawet jeżeli oznacza to rozerwanie linii obronnej. Kiedy decydujesz się na dany system, weź pod uwagę umiejętności twoich graczy i potrzeby drużyny. Czy chcesz, żeby naciskano na wszystkich przeciwników, czy bardziej zależy ci na utrzymaniu linii defensywnej?

Oczywiście, ta szóstka graczy nie jest utrzymywana w izolacji. Nie są też oni wyłącznie obrońcami. Podczas gdy boczni obrońcy są częścią "czwórki z tyłu", często atakują również skrzydłami. Także skrzydłowi i inni pomocnicy mogą mieć różne role i zadania, ale ich głównym celem jest odzyskiwanie piłki, aby przeciwnik nie mógł kontynuować ataku. W ustawianiu swojej defensywy musisz wziąć pod uwagę wszystkie te czynniki.

Poza tym, istnieje znacznie więcej aspektów niż te, które wymieniłem. Mam jednak nadzieję, że okaże sie to dla Was podstawowy poradnik na temat, jakie instrukcje możecie wydawać swoim obrońcom. Kończąc, podsumuję swoje ustawienie sześciu defensywnych graczy w zwykłym 4-4-2.

1 – BR – bramkarz (obrona)
2 – OP – boczny obrońca (automatycznie)
5 – OŚ – środkowy obrońca (obrona)
6 – OŚ – środkowy obrońca (obrona)
3 – OL – boczny obrońca (automatycznie)
4 – PŚ (prawy lub lewy) – środkowy pomocnik (obrona)