Kiedy pisałem swoje teksty o taktykach do LCMu było to zajęcie nowatorskie i dość rzadkie na scenie. Powszechnie panowały wówczas wiara w transfery oraz licznie ściągane killer-taktyki. Łatwo było wówczas uchodzić za eksperta, tym bardziej, że to zawsze taktyce poświęcałem większą część uwagi. Kolejne odsłony CM-a a potem FM-a zaowocowały jednak ożywionym zainteresowaniem graczy taktycznym aspektem gry, a co za tym idzie pojawiło się wiele świetnych porad i analiz. Poczułem się niejako nie tylko zwolniony z obowiązku dzielenia się swoimi przemyśleniami, ale też z zainteresowaniem i uznaniem zacząłem śledzić zamieszczane teksty. Tak też było i tym razem, kiedy swój tekst zamieścił Perez, w moich oczach prawdziwy ekspert. Tego wołania o pomoc nie mogę wszak pozostawić bez odzewu.

FM 2007 istotnie wprowadził wiele zamieszania w świat taktyki. Paradoksalnie pomimo oczywistych błędów i nadużyć, jakie się pojawiły (ilość kartek i kontuzji, nieoczekiwanych zachowań na boisku) gra nabrała… realizmu! Nie wiem skąd się brała u graczy ochota do usystematyzowania i uschematyzowania zachowań piłkarzy na boisku. Pewnie stąd, że to w dalszym ciągu program komputerowy, a od takowego wymagamy pełnego posłuszeństwa. Rzeczywistość bywa jednak bardziej różnobarwna i niekiedy się zdarza Bełchatów na szczycie tabeli, Chmiest w czubie strzelców, czy Betis Sevilla z 9 punktami w 12 meczach. Na szczęście. Mnie ta „niesubordynacja” FM-a bardzo odpowiada, więc miast narzekać wziąłem się za robotę.

Podobnie jak Perez grę zacząłem bezrobotny, więc jak się domyślacie lepsze drużyny omijały mnie z daleka. Włączonych mam około 20 lig (tylko europejskich) i rozpoczęty piąty sezon gry. Od zimy 2006 roku prowadzę Lechię Gdańsk. Wiosnę 2007 poświęciłem na testy taktyk i w marcu moja posada wisiała na włosku, ale kwiecień i maj przyniósł poprawę i utrzymanie w lidze. Kolejny sezon upłynął na uporczywej walce o każdy punkt i w efekcie 7 miejsce w tabeli, ale już w maju 2009 roku po rzutem na taśmę wywalczyłem w barażach awans do Ekstraklasy. Pierwszy rok spędziłem na walce o utrzymanie w elicie i uniknięciu blamażu. W efekcie 11 miejsce. W tym roku mam nadzieję powalczyć o górną połowę tabeli. Dotychczasowy bilans spotkań to 76-24-43. Tyle.

W FM-ie 2007 najlepiej sprawdzają się zbalansowane ustawienia: czterech obrońców, czterech pomocników, dwóch napastników. Obrońcy u mnie grają zawsze cofnięci w linii. Linię obrony wysuwam do przodu tylko w końcówkach meczów przy niekorzystnym wyniku (zawsze wraz z opcją gry na offside i agresywnym odbiorem). Środkowi obrońcy zawsze mają indywidualnie ustawione nastawienie defensywne i ograniczoną kreatywność (podobnie jak bramkarz!).

Boczni obrońcy mają kreatywność i nastawienie zespołowe (łatwiej w trakcie meczu decydować o nastawieniu całej drużyny, przy zachowaniu bezpieczeństwa na tyłach). Wszyscy obrońcy mają krycie strefowe. Pomocników polecam ustawiać w różnych konfiguracjach, ale zawsze zgodnie z posiadanymi zasobami. Obecnie mam przyzwoitego lewego ofensywnego pomocnika, więc wysuwam go do przodu (AML) i polecam rajdy po skrzydle. Prawy pomocnik nie ma tak ofensywnego charakteru, więc zostaje na swoim nominalnym miejscu (MR) z rajdami po skrzydle. Obaj skrzydłowi mają kreatywność i nastawienie zespołowe. Dwóm środkowym pomocnikom (obaj MC) dzielę zadania na ofensywne i defensywne zależnie od umiejętności. Defensywny gra bliżej lewej strony z poleceniem rajdów do tyłu ku środkowi boiska (w kierunku pozycji DMC). Nastawienie zespołowe, krycie strefowe. Ofensywny środkowy gra bliżej prawej strony z poleceniem rajdów do przodu ku środkowi boiska (w kierunku pozycji AMC). Nastawienie indywidualne ofensywne, kreatywność zespołowa, krycie strefowe. Napastnicy wedle ich umiejętności.

Środkowi obrońcy oraz bramkarz mają indywidualne nastawienie defensywne. Środkowy ofensywny pomocnik oraz napastnicy mają oczywiście indywidualne nastawienie ofensywne. Pozostali zawodnicy, czyli wszyscy skrzydłowi oraz środkowy defensywny pomocnik mają nastawienie zespołowe, więc łatwo z ekranu poleceń drużynowych decydować o nastawieniu całej drużyny.

O innych ustawieniach indywidualnych szkoda się rozpisywać, bo zauważyłem, ze wynikają u mnie głównie z umiejętności poszczególnych graczy. Jeśli mój środkowy obrońca świetnie gra głową, to wysyłam go na rzuty rożne w pole karne przeciwnika, cofając jakiegoś malucha. Jeśli nie ma strzału z daleka to mu zabraniam, szkoda akcji.

Opcji ścisłego krycia, czy wolnego elektronu nie testowałem, a nieliczne próby kończyły się dramatycznie. Jak będę grał Legią to sobie przećwiczę w Pucharze Polski. :)

Zawsze na wyjeździe zaczynam grać z nastawieniem defensywnym (jak poniżej) stopniowo reagując na wydarzenia na boisku.

U siebie gram zawsze ofensywnie, niezależnie od klasy rywala. Defensywne ustawienie w meczach u siebie dało mi co najwyżej remis z Koroną i jedną wygraną z Lechem 1:0. Ofensywne przynosi czasem 0:2 z Wisłą, czy 2:4 z Pogonią, ale i daje szansę na 3:2 z Legią, a nawet 2:0 z Koroną! Warto więc u siebie atakować, a na wyjeździe się bronić. Ostrzegam przed rozpoczynaniem spotkań w tym ustawieniu z nastawieniem ofensywnym na wyjeździe z potencjalnie słabiutkimi drużynami. FM bardzo często zaczyna takie spotkania ostro i po kwadransie może nam huknąć już dwie bramy. Potem uchodzi z niego powietrze, ale straty odrabia się bardzo trudno. Lepiej zacząć ostrożnie, a potem stopniowo przycisnąć.

Swobodę taktyczną z reguły ograniczam, choć zauważyłem, że zawodnicy o wysokim morale i przyzwoitych współczynnikach czytania gry (decyzje, przewidywanie, kreatywność) nie wytrzymują dłużej przy ograniczonej swobodzie taktycznej. Problem rozwiązuję dając im większą swobodę pod koniec meczów (niezależnie od wyniku) oraz indywidualnie zwalniając z ograniczeń zawodników szczególnie w meczach ze słabszymi drużynami.

Na tym poziomie rozgrywek stosuję wyłącznie podania bezpośrednie przy dość szybkim tempie i szerokiej grze. Paradoksalnie w spotkaniach z dużo silniejszym przeciwnikiem te parametry należy zwiększać, a nie zmniejszać! Wzrośnie nieco ilość niecelnych podań (3-6%), ale przy zmniejszonym tempie gry i krótkich podaniach drastycznie wzrasta ilość przechwytów piłek przez przeciwnika.

Nigdy nie gram bardzo często przy przeciwniku, a im lepszy przeciwnik tym bardziej oddalam się od niego, przy czym poruszam się tylko w obszarze „często”. Klasowy rywal przedrybluje naszą mizerotę bez trudu i kłopot gotowy. Zachowana odległość od zawodnika powoduje wzrost liczby podań u przeciwnika i mniej pojedynków indywidualnych.

Opcję gry na czas włączam tylko w końcówkach w zależności od wyniku (najwcześniej w 75-80 min.). Linia obronna zawsze cofnięta, a odbiór zawsze AGRESYWNY! Dla całej drużyny! Tak tak. To się nie zmienia w stosunku do poprzedniego FM. Zauważyłem, że pomimo wzrostu liczby kartek, powiązanie tego z agresywnym odbiorem występuje tylko w dwóch przypadkach (o nich za chwilę), a poza tym nie ma żadnej korelacji pomiędzy rodzajem odbioru piłki a ilością kartek w grze! Grałem już w kilku meczach, gdzie przy moim agresywnym odbiorze to przeciwnik dostawał dwie czerwone kartki i parę żółtych (nie wiem jaki miał odbiór ustawiony, ale na pewno agresywniejszy!). Dwa przypadki, w których nie stosuję agresywnego odbioru to surowy sędzia (łatwo go wyłapać po statystykach, a po kilku sezonach nazwiska poznasz już na pamięć!) oraz brutalny zawodnik. Jeśli macie takiego zabijakę boiskowego w składzie to zawsze dawajcie mu odbiór na normalny, a przy surowym arbitrze nawet delikatny. Swoje 15 kartek w sezonie i tak złapie, ale ustawienie mu agresywnego odbioru to jak proszenie się o czerwień! Poza tym gram agresywnie cały sezon i w statystykach kartek jestem w środku stawki.

Resztę ustawień zespołowych widać na obrazku, ale w nich już nie dokonuję niemal żadnych modyfikacji.

Przy niekorzystnym wyniku zwiększam stopniowo nastawienie na ofensywne, daję więcej swobody taktycznej, zwiększam tempo i szerokość gry oraz pressing. Nie przesuwam jednak linii obrony ani nie zmieniam opcji gry na czas. Dopiero w ostatnich dziesięciu minutach daję im poszaleć na maksa: nastawienie hiperofensywne, kreatywność nieograniczona, tempo i szerokość gry maksymalna, gra na czas rzadko i odbiór agresywny niezależnie od zabijaków i sędziego. Nigdy jednak nie gram maksymalnie często przy przeciwniku, ani nie wysuwam linii obrony do samego przodu, a wysunięcie linii obrony zawsze łączę z grą ofsajdem. Przy wolnych obrońcach to i tak samobójstwo, ale kto nie ryzykuje ten szampana nie pije.

Zwracam również uwagę na grę w końcówkach pierwszej połowy. Przyciśnięcie przeciwnika w ostatnich 5-10 minutach przynosi czasami zdumiewające rezultaty.

1. FM generuje bardzo dużo bocznych defensywnych pomocników (WB), a jednak testowane przeze mnie taktyki z ich użyciem nie należą delikatnie mówiąc do najlepszych. Odradzam.

2. Rotujcie szeroko składem szczególnie ze słabszymi przeciwnikami. W odróżnieniu od poprzedniej wersji w FM 2007 zawodnicy z trudem utrzymują wysoką formę grając kilkanaście meczów pod rząd. Tym samym lepiej mieć po dwóch w miarę równych zawodników na każdą pozycję i nimi mieszać, niż żelazną jedenastkę i perspektywicznych zmienników.

3. Niesubordynowanych i nieprzewidywalnych zawodników popełniających głupie błędy w ważnych meczach (np. podania do przeciwnika) usuwam z drużyny natychmiast bez względu na ich statystyki. Z reguły oznacza to bowiem, że mają niskie współczynniki koncentracji oraz występu w ważnych meczach, a to w efekcie oznacza małą podatność na nasze wskazówki taktyczne. Szkoda wysiłku pozostałych.

Powodzenia.